İnsan beyni yaklaşık olarak 1200 gram kadardır. Bu 1200 gramlık kütlenin içinde milyonlarca ağ vardır. Beyin o kadar mükemmel bir organımızdır ki bilim adamları halen esrarını çözemediler. Üzerinde sayısız araştırma yapılmasına rağmen tam olarak çözülmüş değildir. Öğrenme dediğimiz faaliyet de beyinde gerçekleşiyor. Beyinde öğrenmenin nasıl gerçekleştiği araştırırken çeşitli bulgulara rastlanmıştır. Öğrenmenin oluşabilmesi için bir bilginin beyne alınması, işlenmesi, depolanması ve gerektiğinde geri çağrılması gerekmektedir. Tüm bu faaliyetler ise beyindeki hücreler arasında oluşmaktadır. Örneğin bilgisayarınızda “yenirehberlik” yazmak istediğinizde öncelikle klavyedeki tuşları görmeniz bunları beyinde saklı olan milyonlarca bilgi arasından süzüp getirmeniz, bunu nasıl yazacağınıza ilişkin bir senaryo oluşturmanız daha sonra da senaryoyu da davranışa dönüştürmeniz gerekir. Bunları ise bir saniye geçmeden gerçekleştirmeniz gerekiyor. İşte böyle mükemmel bir varlığın öğrenmeyi nasıl gerçekleştirdiği üzerinde duracağız.
Kısaca öğrenme dört aşamada oluşmaktadır. Girdi, anlam, depolama ve geri çağırma şeklinde olmaktadır. Bir uyarıcı beynimize girmekte buna girdi, beyne giren uyarıcı beyin tarafından anlamlandırılmaktadır buna anlam, uyarıcıya verilen anlama göre saklama işlemi gerçekleşir bunda depolama ve son olarak depolanan bilgi istenildiğinde geri getirilmekte buna da geri çağırma denir. Şimdi bunları kısaca ele alalım.
- Girdi: Öğrenmede ilk aşama uyarıcıyı beyne alma sürecidir. Çevremizde sayısız uyarıcı var. Bu uyarıcılardan bazılarına dikkat eder ve onları beynimize duyu organları yoluyla almaya çalışırız. Bu süreçte dikkatin bir noktaya yoğunlaşması gerekir. Dikkat eksikliği ve konsantrasyon bozukluğu yaşayan insanlar daha bu aşamada sorun yaşamaya başlarlar. Çünkü uyarıcıyı daha beyne alınmamıştır. Yine duyu organları kusurlu olan bireyler de kusurlu olan organa göre sorun yaşarlar. Örneğin göremeyen birine istediğiniz kadar mavi rengi anlatın. O uyarıcı beyne ulaşmayacaktır.
- Anlam: ikinci aşama ise uyarıcının anlamlandırılmasıdır. Bu aşamada uyarıcı duyu organları tarafından beyne alındıktan sonra beyin ona bir mana yükler. Algılamak burada devreye giriyor. Beyin alınan uyarıcının ne olduğunu ilişkin bir tanım yapar. Mesela duyulan sesin köpek mi yoksa at sesi mi olduğunu ayırt eder.
- Depolama: üçüncü aşama uyarıcıya anlam verildikten sonra onun saklandığı aşamadır. Bu süreçte beyin anlamlandırdığı bilgiyi beynin hangi bölgesinde nelerle ilişkilendirerek saklayacağına karar verir. Sesin köpek sesi olduğuna karar veren beyin bunu hangi tür köpek sesi olduğuna göre depolar.
- Geri Çağırma: Saklanan bilginin istendiğinde geri getirilmesidir. Sesi köpek sesi olarak kayıt ettikten sonra lazım olduğunda geri getirebilme ile öğrenme gerçekleşmiş olur.
İşte bu dört aşamadan herhangi birinde sorun yaşayan öğrenci öğrenme olayını gerçekleştiremez. Dört kademeden birinde veya birkaçında ortaya çıkabilecek sorunlar öğrenmeyi kötü yönde etkileyecektir. Bu yüzden öğrenme aşamalarında yaşanabilecek problemlerin erken tespit ve teşhisi hayati önem taşımaktadır. Özellikle öğrenme sorunları yaşayan öğrencilerin, öğrenmelerindeki aksaklıkların farkına varmak onların geride kalmasını önleyecektir.
Sağlam beyin sağlam vücutta olur diyerek noktalayalım.
Nasıl açılır